بیم دتکتور در سیستم اعلام حریق

در مواردی که بخواهیم مکان وسیعی مانند سالن یک کارخانه و یا سالن موزه و ... را تحت پوشش سیستم اعلام حریق قرار دهیم و نصب دتکتورهای معمولی مشکل و یا غیر اقتصادی باشند از این نوع دتکتورها استفاده می­گردد.

این نوع دتکتورها دارای یک قسمت فرستنده (TX) هستند که اشعه­ای به سمت گیرنده (RX) می فرستد. این دو قسمت در دو سمت سالن نصب می شوند و هرگاه عاملی مانند دود بین این دو عنصر واقع شود و ارتباط اشعه را قطع کند باعث اعلام خطر می گردد. در بعضی از این نوع دتکتورها فرستنده و گیرنده روی یک قسمت وجود دارد و در قسمت روبرو یک انعکاس دهنده (Reflector) نصب می­گردد. این دتکتورها می توانند فضایی به پهنای 15 متر و به طول 10 الی 100 متر را تحت پوشش خود قرار دهند و ارتفاع نصب آن­ها بین 2.7 متر تا 25 متر است. ولتاژ کار آن­ها 24 ولت DC و جریان مصرفی درحالت ساکن حدود 50 میلی آمپر و در هنگام اعلام خطر 70 میلی آمپر است. هر چه فاصله­ی بین گیرنده و فرستنده افزایش یابد جریان مصرفی نیز افزایش می یابد.

 

اصول شناخت این دتکتور (Beam) به­خاطر جبران ناتوانی دتکتورهای نقطه­ای می­باشد. این نوع دتکتور به صورت شعاعی (Projector) عمل کرده و به دو نوع تقسیم می­شود، در نوع اول فرستنده و گیرنده از هم جدا هستند و در نوع دوم فرستنده و گیرنده بر روی یک قاب سوار و از یک رفلکتور برگشت شعاع نوری استفاده شده است. نوع معمول و مورد استفاده، نوع دوم می­باشد.

 

 

تعاریف

Beam Range:

فاصله­ی خطی بین فرستنده، گیرنده و رفلکتور

Detector Coverage:

سطح قابل پوشش (حفاظتی) که به وسیله­ی دتکتور محافظت می­شود. در این سطح حساسیت دتکتور در حد قابل قبول می­باشد.

Reflector:

(آینه) تجهیزی که سیگنال نور را برگشت داده تا به گیرنده برسد.

Sensitivity:

قابلیت تشخیص دود در مکان­های مختلف سطح حفاظتی. این حساسیت بیشتر بسته به غلظت، حجم و بزرگی ذرات دود می­باشد.

Stratification

(لایه بندی) لایه­های دود که بستگی به درجه­ی حرارت حریق دارد. حریق­های داغ لایه­های بزرگ و حریق­های گرم لایه­های کوچک­تر دارند.

Transparence (Filters)

حساسیت یک دتکتور نسبت به دود که از داخل یک جعبه­ی شیشه­ای یا پلاستیکی شفاف سنجیده می­شود.

این مورد بخشی از استاندارد تست می­باشد و جهت بررسی کاربرد این دتکتور در وضعیت جوی نامساعد و یا وجود موانع شفاف مثل شیشه در مقابل آن به کار می­رود.

 

عملکرد

دتکتور شامل یک گیرنده و فرستنده و یک رفلکتور می­باشد. فرستنده­ طیف نوری در ردیف طیف مادون قرمز را به صورت متقارن به سمت رفلکتور می­فرستد. در رفلکتور نور رفلکت (منعکس) می­شود و در گیرنده این نور گرفته شده، درصد انتشار و درصد جذب نور مقایسه و وضعیت محیط بررسی می­گردد. در شروع کار دتکتور اولین مقدار جذب شده پس از تنظیم آینه و دتکتور را به عنوان مبنا قرار می­دهد. در صورتی­که در مراحل بعدی درصد نور جذب شده کمتر باشد (طبق تنظیم مثلا کمتر از 60%) این مرحله به عنوان وجود مانع تلقی شده و موجب ارسال آلارم می­گردد.

تنظیمات : در تنظیمات نور ساتع شده از فرستنده 100% در نظر گرفته شده و درصد نور گرفته شده توسط گیرنده (مثلا 60%) که به عنوان مبنا یا Threshold است، مبنای کار قرار می­گیرد. 40% نور تلف شده به علت عدم تقارن در فرستنده، درصد کم گرد و خاک محیط، عدم انعکاس کامل توسط منعکس کننده و درصد کمی انعکاس توسط گیرنده و هم­چنین تغییر ماهیت نور در این فاصله به واسطه­ی عوامل محیطی می­باشد. قابل توجه است که امکان دارد تمامی طیف نوری فرستنده یکدست نبوده و در یک طول موج مشخصی نباشد. بنابراین امکان تغییر حالت یا عدم تبدیل آن به ولتاژ – جریان در گیرنده وجود دارد. این مسئله در فاصله­های بالاتر بهتر مشخص می­شود. با توجه به این­که در این نوع دتکتور، فاصله­ی حرکتی طیف نور دو برابر فاصله­ی گیرنده و رفلکتور است ولی شعاع حفاظتی فقط از آینه تا فرستنده و گیرنده حساب می­شود.

در هنگام کار، وجود ذرات گاز، دود، اجسام صلب و مایعات باعث عدم رسیدن شعاع کافی نور به گیرنده شده و آلارم درآن ظاهر می­شود. به خاطر کم کردن امکان اشتباه، این حالت بایستی حدود 5 ثانیه به صورت دائمی در دتکتور وجود داشته باشد تا آلارم ظاهر شود. اگر درصد نور رسیده به گیرنده را 100% در نظر بگیریم، می­توان حساسیت آن را بین 30% تا 90% تنظیم نمود. در بعضی از دتکتورها رنج حساسیت 30،50 و 70 می­باشد. در این نوع دتکتور، تغییرات کم نور از نظر شعاعی و حجمی و کیفیتی باعث ایجاد آلارم در گیرنده نمی­شود. در محاسبه­ی حساسیت، نسبت نور دریافت شده به نور سد شده مد نظر می­باشد.

استاندارد (BS 5445.Part 5)،(UL268) و (NFPA 72) اصول را در این دتکتور مشخص می­کند. این دتکتور مانند دتکتورهای نوری نقطه­ای نسبت به رنگ دود حساسیت داشته و دودهای سیاه رنگ(جاذب شعاع نوری) را سریع­تر کشف می­کند.

 

تنظیم ضریب بهره Automatic Gain Control (AGN)

بعضی از عوامل محیطی مانند رطوبت و گرد و غبار ایجاد اشکال تدریجی در این نوع دتکتور می­کند. مثلا وجود گرد و غبار دائمی در محیط یا نشست آن بر روی آینه یا دتکتور و در حالت عادی بعد از مدتی آلارم­های رندم به وجود می­آورد. تعبیه­ی سیستم AGN در دتکتور باعث تغییر ضریب بهره یا حساسیت به مقدار کم می­شود.

در این سیستم که از یک ریز پردازنده­ی الکترونیکی (میکروپروسسور) با نرم افزار خاص استفاده شده، اثر گرد و غبار و رطوبت بر روی دتکتور جبران می­شود، یعنی درصد ضایعات اندازه­گیری و به صورت نرم افزاری جبران می­گردد. این درصد محدود و مطابق با Threshold می­باشد، بنابراین به مرور AGC کاهش بهره­ی دتکتور را جبران می­نماید. این مسئله تا آن­جا ادامه می­یابد که دتکتور یا آینه نیاز به تمیز کاری یا تعویض پیدا کند.

 

تجهیزات جانبی Accessories

وجود یک تجهیز جانبی می­تواند جهت آدرس­دهی برای دتکتور Beam این دتکتور Conventional را به یک دتکتور آدرس­پذیر (Addressable) تبدیل کند. هم­چنین می­توان آن را به یک سیستم فرمان از راه دور تبدیل نمود. علاوه بر آن وجود کیت پروسسور می­تواند برد و سطح حفاظت دتکتور را افزایش دهد، به طوری­که یک دتکتور می­تواند سطحی به اندازه­ی یک میدان فوتبال فوتبال را حفاظت کند. در این حالت فاصله­ی خطی 70 تا 100 متر جزء شعاع حفاظتی می­شود.

Self test، آژیر، کنترل از راه دور(Remote Control) و تنظیم حساسیت از راه دور جزء مزیت­های سیستم می­باشد. همانند دتکتورهای سقفی این نوع دتکتور نامناسب جهت محیط­های خارجی (Outdoor) است. رطوربت، یخ­زدگی و باران از عوامل محیطی هستند که باعث عدم کارائی دتکتور Beam می­شوند. وجود یخ در روی دتکتور، آینه و فاصله­ی بین آن، کارائی دتکتور را کم و این تجهیز را ناکارامد می­نماید.